Ngāi Tahu Claims Settlement Act 1998

If you need more information about this Act, please contact the administering agency: The Office for Māori Crown Relations – Te Arawhiti
  • This version was republished on 21 November 2022 to correct a typographical error in section 5(5). That error has also been corrected in all previous versions.
5 Text in Māori

The text of the apology in Māori is as follows:

1

Kei te mōhio te Karauna i te tino roa o ngā tūpuna o Ngāi Tahu e totohe ana kia utu mai rātou e te Karauna—tata atu ki 150 ngā tau i puta ai tēnei pēpeha a Ngāi Tahu arā: “He mahi kai tākata, he mahi kai hoaka”. Nā te whai mahara o ngā tūpuna o Ngāi Tahu ki ngā āhuatanga o ngā kawenga a te Karauna i kawea ai e Matiaha Tiramōrehu tana petihana ki a Kuini Wikitoria i te tau 1857. I tuhia e Tiramōrehu tana petihana arā:

‘Koia nei te whakahau a tōu aroha i whiua e koe ki runga i ēnei kāwana... tērā kia whakakotahitia te ture, kia whakakotahitia ngā whakahau, kia ōrite ngā āhuatanga mō te kiri mā kia rite ki tō te kiri waitutu, me te whakatakoto i te aroha o tōu ngākau pai ki runga i te iwi Māori kia noho ngākau pai tonu ai rātou me te mau mahara tonu ki te mana o tōu ingoa.’

Nā konei te Karauna i whakaae ai tērā, te taumaha o ngā mahi a ngā tūpuna o Ngāi Tahu, nā rēira i tū whakaiti atu ai i nāianei i mua i ā rātou mokopuna.

2

E whakaae ana te Karauna ki tōna tino hēanga, tērā i takakino tāruaruatia e ia ngā kaupapa o te Tiriti o Waitangi i roto i āna hokonga mai i ngā whenua o Ngāi Tahu. Tēnā, ka whakaae anō te Karauna tērā i roto i ngā āhuatanga i takoto ki roto i ngā pukapuka ā-herenga whakaatu i aua hokonga mai, kāore te Karauna i whai whakaaro ki tāna hoa nā rāua rā i haina te Tiriti, kāore hoki ia i whai whakaaro ki te wehe ake i ētahi whenua hei whai oranga tinana, whai oranga ngākau rānei mō Ngāi Tahu.

3

E whakaae ana te Karauna tērā, i roto i tāna takakino i te wāhanga tuarua o te Tiriti, kāore ia i whai whakaaro ki te manaaki, ki te tiaki rānei i ngā mauanga whenua a Ngāi Tahu me ngā tino taonga i hiahia a Ngāi Tahu ki te pupuri.

4

E mōhio ana te Karauna tērā, kāore ia i whai whakaaro ki a Ngāi Tahu i runga i te ngākau pono o roto i ngā tikanga i pūtake mai i te mana o te Karauna. Nā tāua whakaaro kore a te Karauna i puaki mai ai tēnei pēpeha a Ngāi Tahu: “Te Hapa o Niu Tīreni”. E mōhio ana te Karauna i tāna hē ki te kaipono i ngā āhuatanga whai oranga mō Ngāi Tahu i noho pōhara noa ai te iwi ia whakatupuranga heke iho. Te whakatauākī i pūtake mai i aua āhuatanga: “Te mate o te iwi”.

5

E whakaae ana te Karauna tērā, mai rāno te piri pono o Ngāi Tahu ki te Karauna me te kawe pono a te iwi i ā rātou kawenga i raro i te Tiriti o Waitangi, pērā anō tō rātou piri atu ki raro i te Hoko Whitu a Tū i ngā wā o ngā pakanga nunui o te ao. E tino mihi ana te Karauna ki a Ngāi Tahu mō tōna ngākau pono mō te koha hoki a te iwi o Ngāi Tahu ki te katoa o Aotearoa.

6

E whakapuaki atu ana te Karauna ki te iwi whānui o Ngāi Tahu i te hōhonu o te āwhitu a te Karauna mō ngā mamaetanga, mō ngā whakawhiringa i pūtake mai nō roto i ngā takakino a te Karauna i takaongetia ai a Ngāi Tahu Whānui. E whakaae ana te Karauna tērā, aua mamaetanga me ngā whakawhiringa hoki i hua mai nō roto i ngā takakino a te Karauna, arā, kāore te Karauna i whai i ngā tohutohu a ngā pukapuka ā-herenga i tōna hokonga mai i ngā whenua o Ngāi Tahu, kāore hoki te Karauna i wehe ake kia rawaka he whenua mō te iwi, hei whakahaere mā rātou i ngā āhuatanga e whai oranga ai rātou, kāore hoki te Karauna i hanga i tētahi tikanga e maru motuhake ai te mana o Ngāi Tahu ki runga i ā rātou pounamu me ērā atu tāonga i hiahia te iwi ki te pupuri. Kore rawa te Karauna i aro ake ki ngā aurere a Ngāi Tahu.

7

E whakapāha ana te Karauna ki a Ngāi Tahu mō tōna hēanga, tērā, kāore ia i whai whakaaro mō te rangatiratanga o Ngāi Tahu, ki te mana rānei o Ngāi Tahu ki runga i ōna whenua ā-rohe o Te Wai Pounamu, nā rēira, i runga i ngā whakaritenga me ngā herenga a Te Tiriti o Waitangi, ka whakaae te Karauna ko Ngāi Tahu Whānui anō te tāngata whenua hei pupuri i te rangatiratanga o roto i ōna takiwā.

8

E ai mō ngā iwi katoa o Aotearoa e hiahia ana te Karauna ki te whakamārie i ngā hara kua whākina ake nei—otirā, ērā e taea i nāianei - i te mea kua āta tau ngā kōrero tūturu ki roto i te pukapuka ā-herenga whakaritenga i hainatia i te 21 o ngā rā o Whitu hei tīmatanga whai oranga i roto i te ao hōu o te mahinga tahi a te Karauna rāua ko Ngāi Tahu.